Luận Gương Tuệ Giáo

KHÓA HƯ LỤC
Trần Thái Tông - Thích Thanh Từ dịch

LUẬN GƯƠNG TUỆ GIÁO

Tuệ sanh từ sức định. Nếu tâm định thì gương tuệ sanh, nếu tâm loạn thì gương tuệ diệt. Cũng như chiếc gương bằng đồng trước phải nhờ mài giũa, sau mới trong sạch soi sáng. Nếu chẳng mài giũa thì tỳ vết bụi nhơ phủ tối. Đã bị bụi nhơ phủ thì ánh sáng làm sao mà sanh? Cho nên trí tuệ do định hiện, định tuệ nương nhau không thể thiếu một.

Nếu mượn danh tọa thiền, tâm chưa được định mà gương tuệ sanh thì không bao giờ có. Tuy có tánh tuệ mà không tập tọa thiền, tự cho đã có tuệ thì cần tọa thiền làm gì? Người như thế, tuy có tuệ mà không gương thể. Nếu khi thiền định, tâm chưa được định mà muốn cầu tuệ, ví như sóng gió chưa dừng mà mong thấy bóng mặt trăng. Nếu tâm đã định lại sanh tà giải, cầu mong được tuệ, cũng như sóng gió đã lặng, bóng trăng lóng trong mà lại lấy tay vớt trong nước muốn được bóng mặt trăng, khi nào được thấy.

Tổ sư nói: “Tịch mà thường chiếu, chiếu mà thường tịch.” Lại nói: “Tịch tịch tỉnh tỉnh phải, tịch tịch vô ký sai. Tỉnh tỉnh tịch tịch phải, tỉnh tỉnh loạn tưởng sai.” (Trong chánh văn “Tịch tịch tỉnh tỉnh thị vô ký, tỉnh tỉnh tịch tịch thị loạn tưởng”. Nguyên bản của Thiền sư Huyền Giác “Tịch tịch tỉnh tỉnh thị, tịch tịch hôn trầm phi. Tỉnh tỉnh tịch tịch thị, tỉnh tỉnh loạn tưởng phi”. Có lẽ ở đây in sót mấy chữ.) Tỉnh tỉnh tịch tịch, tịch tịch tỉnh tỉnh là thuốc, vô ký loạn tưởng là bệnh. Nếu thân có bệnh phải nhờ thuốc đối trị, thân đã bình định còn gì phải trị. Nếu được như thế thì định tuệ thành tựu.